Stadsdeel Nieuw-West
T.a.v. dhr. Coen de Rijk
Postbus 2003
1000 CA Amsterdam


Betreft: visie op de vernieuwing van de Dudokbuurt en het restant van de Van Tijenbuurt

Amsterdam/Hilversum, 24 januari 2012

Geachte heren,

Pro West, Bond Heemschut en Cuypersgenootschap hebben over de stedelijke vernieuwing in het gebied begrensd door de De Savornin Lohmanstraat, Aalbersestraat, Goeman Borgesiustraat en het fietspad in het verlengde van de Troelstralaan de volgende zienswijze. Deze zienswijze is geschreven n.a.v. een eerder gesprek over de genoemde buurten.

De bouw van Geuzenveld staat in een cultuurhistorische context. Als reactie op de veelheid aan architecten die in de jaren vijftig bouwden in Slotermeer en de door sommigen omstreden kwaliteit van deze architectuur, is Geuzenveld anders aangepakt: het stadsdeel werd verdeeld in zes buurten en iedere gebied werd gebonden aan een architect van naam en faam en één woningbouwvereniging. Zo wilde men een grotere samenhang en kwaliteit bereiken. In dit geval gaat het om (gedeelten van) buurten van de hand van de befaamde architecten W.M. Dudok (1884-1984) en W. van Tijen (1894-1974).

Wij zijn voor het in stand houden van de huidige tuinstedelijke open verkaveling van het onderhavige gebied. Ons inziens past een gesloten wand langs de Aalbersestraat, zoals in het plan uit 2003,  niet in het karakter van de open bouwwijze van de Westelijke tuinsteden. Wij kiezen voor behoud en renovatie van alle woonblokken in het gebied. De strookjes bergingen en de strook bedrijfjes in de Mendes Da Costahof kunnen wel vervangen worden door nieuwbouw.

De drie haken van de architect Van Tijen hebben een stedenbouwkundige, architectonische en ensemblewaarde. (Ondanks het feit dat het ensemble is geslonken door de sloop van identieke haken van Van Tijen aan de noordzijde van de Savornin Lohmanstraat). De tuinstedelijke hakenverkaveling met groene binnenruimten draagt bij aan de tuinstedelijke omgeving. De architectuur heeft een zeer open karakter door de vele vensters en de balkons en kent een speelsheid onder andere door de schuin geplaatste bordestrappen naar de entrees en de schuine plaatsing van de hoekvitrines van de winkels. De detaillering, zoals de balkonhekjes en de geribbelde betonranden, is verfijnd. Deze haken zijn een interessant voorbeeld van sociale woningbouw van de belangrijke architect Willem van Tijen en daarom een waardevol onderdeel van het erfgoed van de buurt.

Onze zienswijze op het Mendes da Costahof en de in het verlengde daarvan liggende vier stroken is dat de verkaveling, de groengebieden en de binnenstraten een stedenbouwkundig geheel vormen. Tevens dient de verkaveling gehandhaafd te worden omdat ze, ook na de meest recente vernieuwing langs de andere zijde van de Savornin de Lohmanstraat, een voor de Westelijke tuinsteden kenmerkend asymmetrisch profiel vormt. De architectuur van deze blokken is behoudenswaardig en identiek, zodat de blokken gezamenlijk een ensemble vormen. Ook vormen de blokken een buurt met de noordelijker gelegen en inmiddels gerenoveerde Dudokhaken.

Gezien bovengenoemde kwaliteiten en het belang van de ensembles voor Geuzenveld, vinden wij dat alle blokken op gelijke wijze gerenoveerd dienen te worden zoals de al aangepakte Dudokhaken. De blokken zijn technisch nog goed genoeg om na een renovatie een lange tijd mee te gaan. Programmatisch kan er bij renovatie een andere weg worden gekozen, bijvoorbeeld meer sociale woningbouw. Maar de vormentaal en materialisering van de renovatie van de Dudokhaken kan bij deze renovatie worden overgenomen. Het resultaat zal zijn dat de Dudokbuurt weer herkenbaar wordt als buurt; een buurt met een goede eigentijdse toevoeging. Van het gehele Dudokgebied zal door de gelijke en gerenoveerde architectuur en door de stedenbouwkundige samenhang een sterke uitstraling uitgaan die zijn positieve effect heeft op de gehele omgeving en geheel Geuzenveld Zuid.  

De strookjes bergingen haaks op de noordkoppen van de Dudokstroken in de Mendes da Costahof behoren weliswaar bij het oorspronkelijke ontwerp, maar ze blokkeren de zichtlijnen naar de groenstroken, beperken de ruimtelijke werking en zorgen voor een weinig aantrekkelijk straatbeeld. Deze bergingen kunnen vervangen worden door bijvoorbeeld gestapelde bergingen met liften tegen de noordkoppen. Op de plek van de bergingen kan dan groen komen. Ook de strook bedrijfsruimten in het Mendes Da Costahof  heeft een gesloten, weinig levendige uitstraling, die afbreuk doet aan de groene binnenruimte van het hof en aan de architectuur van de woonblokken. Op de plek van deze strook zouden nieuwe eengezinswoningen van twee bouwlagen gebouwd kunnen worden, met behoud van de binnenstraat en open hof. Door voor eengezinswoningen op deze plek te kiezen blijft het karakter van de buurt behouden, maar kan er toch een nieuw type woning worden toegevoegd.

Het groen in de buurt verkeert op sommige plekken in een verwaarloosde, weinig kwalitatieve  toestand. In de Mendes da Costahof staan enkele oude, (monumentale) bomen en wat bosjes. Sommige groenstroken tonen daarentegen hoe verfrissend groen kan werken. Wij pleiten voor versterking van het groen. Dit kan o.a. door op de plekken van de genoemde bergingen groen te planten. Overwogen kan worden ook de speelplaats op de Mendes da Costahof  te gebruiken  voor groenvoorziening. Realisatie van een nieuw groenplan zal de uitstraling van de buurt sterk verbeteren.

In het plan uit 2003 worden voor het plangebied voorzieningen genoemd: ouderenvoorzieningen, een tienercentrum, een moskee en groen. De nabijheid van het Lambertus Zijlplein en de parkeergelegenheid bij het plein zouden deze voorzieningen legitimeren. Wij vinden dat naar de huidige behoefte aan voorzieningen opnieuw onderzoek gedaan moeten worden. Dit gezien o.a. de economische crisis en de voortgeschreden tijd. Als blijkt dat aan specifieke voorzieningen behoefte is, kan gekeken worden of en hoe deze voorzieningen in de bestaande bebouwing gerealiseerd kunnen worden. In ieder geval beschikken de haken van Van Tijen al over winkelruimten. Door deze zorgvuldig te renoveren en te herbestemmen kunnen deze weer een levendig onderdeel worden van de buurt.

Hoewel buiten het plangebied vallend, willen wij tot slot nog enige opmerkingen maken over de H-School in de Aalbersestraat. Wij pleiten voor het behoud van deze school. Het is een gaaf type van de alom geprezen, historische H-scholen: een nieuw type, naoorlogse scholen, dat geheel paste in de licht, lucht en ruimte filosofie die is toegepast in de Westelijke tuinsteden en nog steeds voldoet. De school heeft niet voor niets een orde 1 status gekregen van het Bureau Monumenten en Archeologie. Ook is de school de enige H-school in deze buurt. Aanwijzing tot gemeentelijk monument is gerechtvaardigd.

Indien er vragen zijn vernemen wij dit graag.


Hoogachtend,

Vereniging Promotie Westelijke Tuinsteden (ProWest)
t.a.v. Erik Swierstra, Tineke Rombout
Jan Tooropstraat 6
1062 BM Amsterdam
Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.

Erfgoedvereniging Heemschut, Commissie Amsterdam.                     
t.a.v. Norman Vervat
Vondellaan 6
1217 RX Hilversum
Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.
035-6244320

Cuypersgenootschap, Werkgroep Amsterdam.
t.a.v. Ludy Giebels
Pieter Pauwstraat 9
1017 ZJ Amsterdam
Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.