Aan het college van burgemeester en
wethouders van Amsterdam
Postbus 202
1000 AE AMSTERDAM

C.c.: de leden van de gemeenteraad en de bestuurscommissie van Nieuw-West

Betreft: incomplete waarderingskaarten AUP-gebieden en stedelijke vernieuwing Nieuw-West

Amsterdam, 17 mei 2019

Geacht college,

De Vereniging Promotie Westelijke Tuinsteden en de Erfgoedvereniging Bond Heemschut, Commissie Amsterdam, spannen zich al ruim 10 jaar gezamenlijk in voor het behoud van het bijzondere karakter van de Westelijke Tuinsteden (Nieuw-West). Wij ijveren niet alleen voor het behoud van bijzondere gebouwen in het gebied, maar ook voor de tuinstedelijke structuur en het beeldbepalende groen.

In 2010 heeft de gemeenteraad van Amsterdam de Waarderingskaarten voor de AUP-gebieden vastgesteld. Dit zijn de woonwijken die tot stand kwamen op basis van het Algemeen Uitbreidingsplan (AUP) van 1935. Daartoe behoren de wijken Slotermeer, Geuzenveld, Osdorp, Buitenveldert en Molenwijk. Deze kaarten worden door de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit gebruikt bij de welstandsbeoordeling. Deze kaarten dienen ook als basis voor de stedelijke vernieuwing. Gebouwen en structuren met een hoge waardering blijven veelal behouden, bij gebouwen en structuren met een lagere waardering is er meer ruimte voor sloop of een ingrijpende renovatie. Bijna de hele stad zoals die tussen de late middeleeuwen en 1970 werd vormgegeven, is op deze manier gewaardeerd. De kaarten leveren een grote bijdrage aan een zorgvuldige stedelijke vernieuwing en het behoud van ons erfgoed.

Op het moment dat de waarderingskaarten werden vastgesteld was er nog sprake van een grootschalige stedelijke vernieuwing in Nieuw-West. Daarbij stond sloop centraal. Heel bewust is toen daarom besloten om delen van Noord, Geuzenveld, Osdorp e.d. niet te waarderen. (witte vlekken op de kaart). Men wilde deze gebieden niet waarderen om de stedelijke vernieuwing niet in de weg te zitten. Als gevolg van de crisis zijn veel van de vernieuwingsplannen echter nooit uitgevoerd. De oorspronkelijke bebouwing is tot op heden vaak behouden.

Op dit moment wordt in veel van deze gebieden weer nagedacht over (een andere) vernieuwing. Echter bij deze planontwikkeling speelt cultureel erfgoed in diverse gevallen geen rol, omdat de waarderingskaarten niet compleet zijn. Voortschrijdend inzicht en waardering in het algemeen voor de bijzondere karakteristieken in Nieuw-West hebben er toe geleid dat diverse sloopplannen van voor de crisis niet zijn doorgegaan, en dat de betreffende complexen inmiddels prachtig zijn gerenoveerd, zoals o.a. het Airey-ensemble aan de Burgemeester De Vlugtlaan, de drie grote Knijtijzerflats aan de Jan Evertsenstraat en de Louis Bouwmeesterschool.

Concrete sloopdreiging
Heel concreet speelt dit momenteel in de Van Tijenbuurt in Geuzenveld. In deze buurt staan aan de Nolensstraat nog drie blokken die in de jaren vijftig zijn gebouwd naar ontwerp van de internationaal befaamde Rotterdamse architect Willem van Tijen. De blokken vallen op door hun zorgvuldige architectuur en gaaf bewaarde gevels. Vanwege hun architectuur en gaafheid hebben de blokken een architectuur- en cultuurhistorische waarde voor de stad. Op dit moment wordt sloop-nieuwbouw op deze locatie onderzocht door woningcorporatie Stadgenoot. Nog dit jaar wil men starten met alle benodigde procedures. Navraag bij de gemeente leert dat men bij de planontwikkeling op dit moment slechts weinig rekening kan houden met de aanwezige cultuurhistorische waarden. Omdat de blokken heel bewust niet gewaardeerd zijn, is cultuurhistorie slechts een beperkt onderdeel van het afwegingskader. Sloop lijkt daarmee onafwendbaar. Dat valt te betreuren.

Wij verzoeken u de blokken alsnog te laten waarderen door Monumenten en Archeologie. De mogelijkheden van renovatie moeten ook zorgvuldig worden onderzocht.

Ook vragen wij u om de witte vlekken in de waarderingskaarten voor het AUP te waarderen en compleet te maken. Voorkomen moet worden dat er in de toekomst (meer) waardevol erfgoed verloren gaat omdat Amsterdam haar beleidskader niet op orde heeft.

Indien er behoefte is aan een nadere toelichting dan vernemen wij dit graag.

De Commissie Amsterdam van Erfgoedvereniging Heemschut en Bewonersvereniging ProWest,
namens deze organisaties,

drs. N.W.A. Vervat, lid commissie Amsterdam van Heemschut
T. Rombout, lid Vereniging Promotie Westelijke Tuinsteden