De Westelijke Tuinsteden bestaan in 2012 zestig jaar. Een goed moment om stil te staan bij de interessante locaties en architectuur die het gebied rijk is. Aflevering tien van deze rubriek, verzorgd door vrijwilligers van de vereniging ProWest, Erfgoedvereniging Heemschut en het Cuypersgenootschap.

De Sint-Lucaskerk in Osdorp

De Sint-Lucaskerk aan de Osdorperban; 8 februari 2008.

Foto: Erik Swierstra.

Kerkgebouwen spelen een belangrijke rol in het straatbeeld van Nieuw-West. Dat is niet zo gek. Vanaf begin jaren vijftig zijn er vele gebouwd in de Westelijke Tuinsteden. Veelal kregen de kerken een centrale plek toebedeeld. De kerken staan bijvoorbeeld aan een pleintje of groenstrook, of zijn aan het einde van een lange zichtas geplaatst. Op die manier heeft men het gezicht van de nieuwe wijken verlevendigd, maar ook de centrale rol van de kerken in het toenmalige leven benadrukt.

Voor veel bewoners van de in aanbouw zijnde nieuwe wijken was de kerk onmisbaar. Iedere gezindte bouwde zijn eigen kerk. Rond de kerken vormden zich vaak clusters van scholen, van dezelfde gezindte. Dit is bijvoorbeeld nog zichtbaar bij de Sint-Catharinakerk in Slotermeer.

In de tuinstad Osdorp kwamen drie kerken op een rij te liggen langs de Hoekenesgracht. De Sint-Lucaskerk, ‘De Opgang’ (gesloopt in 2007) en de Sint-Pauluskerk. De Sint-Lucaskerk ligt tussen de Hoekenesgracht en de Reimerswaalstraat op een terrein aan de Osdorperban 130. Deze straat vormt samen met Tussenmeer en de Pieter Calandlaan een van de belangrijke oost-west verbindingen tussen de Sloterplas en de Baden Powellweg. In de strook tussen de Hoekenesgracht en de Reimerswaalstraat was behalve de kerk ook plaats gereserveerd voor een bejaardenhuis. Anders dan in de eerder gebouwde delen van de Westelijke Tuinsteden was de kerk hier niet gedacht als een onderwijscentrum, omdat de scholen verspreid over de gehele wijk waren gedacht.

De wording van de Sint-Lucaskerk verliep via de bouw van een noodkerk voor 300 personen, die ingezegend werd op 27 augustus 1959. Op 30 oktober 1963 werd de eerste paal voor de nieuwe kerk geslagen; de eerste steen werd gelegd op 16 mei 1964. De ingebruikneming vond plaats op 15 mei 1965. De kerk werd gebouwd naar ontwerp van het architectenbureau Taen en Nix.

Het verfijnde maar ingetogen gebouw heeft een gesloten, geel met rood bakstenen voorgevel en een zadeldakvormige glaskap en losstaande betonnen toren. Aan de zijkant staat de pastorie met ruime tuin. In het rechthoekige interieur, verlicht de glaskap de altaarruimte; zijlicht valt uit de steekkappen. In het kerkgebouw bevinden zich diverse interessante kunstwerken, waaronder een kruiswegstatie van de hand van de beroemde kunstenaar Jan Toorop. Ook ligt er nog een steen uit de in 1901 gesloopte Sint-Pancratiuskerk van Oud Osdorp.

Auteur: Norman Vervat, Erfgoedvereniging Heemschut