De Westelijke Tuinsteden bestonden in 2012 zestig jaar. Een goed moment om stil te staan bij de interessante locaties en architectuur die het gebied rijk is. Aflevering zestien van deze rubriek, verzorgd door vrijwilligers van de vereniging ProWest, Erfgoedvereniging Heemschut en het Cuypersgenootschap.

A.H. Gerhardhuis in Slotermeer

A.H. Gerhardhuis in Slotermeer in augustus 2013.

Foto: Erik Swierstra.

Door: Erik Swierstra - ProWest

Het A.H. Gerhardhuis aan de Slotermeerlaan werd genoemd naar de vrijdenker en humanist A.H. Gerhard (1858-1948). Het pand is gebouwd volgens de modernistische stijl van de jaren '50 naar een ontwerp van architect Willem van Tijen uit 1959. Het gebouw is sinds 2011 een gemeentelijk monument en staat sinds maart 2013 op de kandidatenlijst voor Nederlandse rijksmonumenten uit de periode 1959-1965.

Het A.H. Gerhardhuis was het eerste bejaardentehuis van Amsterdam op humanistische grondslag en het eerste van zijn soort voor niet-kerkelijke ouderen in Nederland. De vrijdenkersbeweging en het Humanistisch Verbond kwamen rond 1950 bijeen met als doel een thuis te bouwen voor niet-kerkelijke ouderen. Het was een 'rood bastion' waar ouderen woonden die lid waren van verschillende linksgeoriënteerde clubs en verenigingen.

Humanisten en Vrijdenkers achtten zich zelf verantwoordelijk voor al het denken en doen, in plaats van een God aan te hangen of iets of iemand anders de schuld ergens van te geven. In het A.H. Gerhardhuis was dan ook geen sprake van Kerst vieren; kerstliederen en kerstbomen werden geweerd. Daarentegen werd wel uitvoerig stilgestaan bij 'De dag van de Arbeid' en de herdenking van de Februaristaking. Architect Willem van Tijen ontwierp het pension naar het model van 'Het huis in de duinen' in Zandvoort. Een maquette uit 1956 toont de vorm van een vliegtuig maar van dat beeld is na de verbouwing in de jaren tachtig niets meer over.

In de jaren vijftig waren de ramen van veel appartementen tijdens verkiezingstijd volgeplakt met rode affiches. Willem van Tijen noemde zijn werk dan ook 'Het rode Bastion'. Men stemde massaal links, vooral PvdA. Confessionele partijen als de toenmalige KVP, AR en CHU waren, net als de liberale VVD, uit den boze in dit huis. Het inschrijfgeld om in dit pension te mogen gaan vertoeven was hoog, evenals de huur. De huurders kwamen uit de arbeidersaristocratie. Gelijkgestemden die de huur niet konden betalen kregen steun uit het sociaal fonds van het A.H. Gerhardhuis, zodat ze er wel konden komen wonen.

In de loop der jaren werd het een plek voor alle gezindten. Het pand werd gebruikt als woonvoorziening voor bijna 200 ouderen en heeft zich in de loop van de tijd ontwikkeld tot woonzorgcentrum.

Per 1 januari 2013 heeft het gebouw zijn oorspronkelijke functie verloren, de bewoners zijn elders gehuisvest. Dit omdat het gebouw niet meer voldeed aan de huidige eisen. Er wordt gezocht naar een nieuwe bestemming voor het gebouw.

Bovenstaande tekst is gedeeltelijk ontleend aan het artikel over het A.H. Gerhardhuis in het Geheugen van West.

Zie ook: http://www.geheugenvanwest.nl/5160/nl/het-a-h-gerhardhuis