Gemeente Amsterdam 
T.a.v. het College van Burgemeester en Wethouders
Postbus 202
1000 AE Amsterdam

Betreft: vernieuwing van de aireystrook in het Van Eesterenmuseum

Amsterdam/Hilversum, 12 september 2011

Geachte leden van het College van B en W,

De Erfgoedverenigingen Cuypersgenootschap en Heemschut en de bewonersvereniging ProWest (Vereniging Promotie Westelijke Tuinsteden) zetten zich al sinds 2008 in voor een zorgvuldige omgang met het Van Eesterenmuseum in Slotermeer. Onze organisaties zijn van mening dat de aanwijzing van dit moderne beschermde stadsgezicht betekent dat iedere ingreep in het gebied extra zorgvuldig bekeken moet worden, maar niet dat het museumgebied op slot gaat. Sloop moet wel zoveel mogelijk voorkomen worden en is alleen acceptabel als de waarde van het gebied niet wezenlijk wordt aangetast. Ook moet in dergelijke gevallen de overduidelijke noodzaak van sloop worden aangetoond.

Vanuit deze visie zijn wij betrokken bij de herontwikkeling van de zogenaamde aireystrook aan de Burgemeester de Vlugtlaan. Dit ensemle is in het bezit van Eigen Haard en Rochdale/Farwest en bestaat uit 13 woonblokjes (stroken) aan de De Vlugtlaan en 6 kleine blokjes losse winkelwoningen, welke zijn gelegen aan de De Tourton Bruynstraat en de Johannes Poststraat. Het complex is in de jaren vijftig gerealiseerd naar ontwerp van het architectenbureau van J.F. Berghoef. De woningen zijn gebouwd met het Nemavo-Airey-systeem. Dit uit Engeland afkomstige revolutionaire bouwsysteem werd in het eerste decennium na de oorlog regelmatig toegepast om snel de woningnood aan te kunnen pakken. In heel het land zijn dergelijke complexen verrezen. Vermoedelijk in totaal enige tientallen. Een groot deel van deze woningen is inmiddels echter al zwaar aangetast of gesloopt. Het complex aan de Burgemeester de Vlugtlaan, al is het ook gedeeltelijk aangetast, heeft dus vanwege het bouwsysteem en de daarbij behorende bijzondere detaillering een architectuurhistorische waarde. Daarnaast heeft het ook een grote stedenbouwkundige waarde. De unieke open verkaveling die hier is gerealiseerd wordt nergens anders aangetroffen. Het complex heeft daarom een orde 2 status op de waardekaarten voor de AUP-gebieden. Deze bijzondere verkaveling heeft er ongetwijfeld sterk toe bijgedragen dat juist het noordelijke deel van Slotermeer, en niet een ander deel van Nieuw-West, tot Van Eesterenmuseum is benoemd. Ook willen wij benadrukken dat juist de combinatie van een bijzondere verkaveling met de nog oorspronkelijke – waardevolle – architectuur van grote betekenis is.

Eind 2008 is door de stadsdeelraad van het toenmalige stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer het vernieuwingsplan Slotermeer vastgesteld. Dit gaat uit van sloop van de aireystrook. Tot nu toe is dit vernieuwingsplan echter nog niet door de gemeenteraad goedgekeurd. Sinds eind 2010 is woningcorporatie Eigen Haard actief bezig met het maken van een uitwerkingsplan voor de strook. Deze plannen gaan uit van sloop van alle blokken, dus ook van de blokken die nu nog in het bezit zijn van Rochdale. Eigen Haard streeft wel naar behoud van de verkaveling. Toch tonen de eerste schetsen die wij tijdens een recent overleg hebben gezien nog een te forse aantasting van de verkaveling. Ook op andere punten is dit nieuwbouwplan van onvoldoende kwaliteit. Bijvoorbeeld de voorgestelde inrichting van de openbare ruimte vormt een sterke aantasting van deze kwetsbare plek. Een verzoek tot verder onderzoek naar de mogelijkheden van renovatie is door Eigen Haard afgewezen. Tijdens het overleg hebben we begrepen dat er inmiddels onderhandelingen lopen over overname van het deel van het complex van Rochdale/Far West door Eigen Haard. Als deze overname rond komt zonder wijziging van de plannen, dan maakt dat de weg vrij voor sloop van dit erfgoed. Aanpak van alleen het deel van Eigen Haard is namelijk lastig, een eis van het stadsdeel is dat het ensemble in één keer door één architect wordt aangepakt.

Eigen Haard is van mening dat de woonblokken slechts van geringe betekenis zijn en renovatie niet wenselijk is. Ze hebben echter niet aangetoond dat sloop noodzakelijk is. Van Schagen architecten, bekend van de renovatie van de Dudokhaken, heeft ook een aantal jaren geleden al aangegeven dat renovatie zeker mogelijk is. Ook andere architecten hebben al aangetoond dat renovatie van aireywoningen goed mogelijk is.

Onze organisaties blijven hameren op het belang van renovatie, maar proberen daarin creatief te zijn en een opening te zoeken die voor alle partijen acceptabel is. Ons voorstel is om de kansen van de aireystrook zorgvuldig te laten onderzoeken en op basis van de onderzoeksresultaten/ontwerpen een knoop door te hakken. Wij hebben daarom aan Eigen Haard voorgesteld om een competitie uit te schrijven. Het idee is dat binnen deze competitie een aantal architecten, zeg drie, onderzoek doet naar de mogelijkheden van renovatie, en vervolgens de resultaten presenteert. Een zelfde aantal doet dit met als uitgangspunt sloop-nieuwbouw. Een optie kan zijn om er geen open competitie van te maken, maar op voorhand enkele architecten te selecteren die ervaring hebben met (renovatie)projecten in wederopbouwwijken. Dit kan voorkomen dat architecten participeren die geen enkel gevoel voor erfgoed hebben. Uiteraard doen de architecten hun onderzoek binnen een aantal randvoorwaarden, zoals behoud van de verkaveling, het karakter van de gevels (bij renovatie), realisatie van een x-aantal woningen etc. Eindresultaat van de competitie zal zijn dat heel helder is voor alle betrokkenen wat de mogelijkheden en voor- en nadelen van renovatie en sloop-nieuwbouw zijn. Met dergelijke gegevens moet het mogelijk zijn om een voor alle betrokkenen acceptabele keuze, op basis van harde cijfers, te maken. 

Eigen Haard voelt momenteel nog weinig voor het idee om een competitie uit te schrijven. Van Rochdale hebben we nog geen reactie.  Wij vrezen echter dat de corporaties, vanuit het standpunt dat er met sloop weinig interessants verloren gaat, uiteindelijk negatief over ons voorstel zullen beslissen. Wij hopen daarom op de steun van het College van B en W. Van diverse kanten hebben wij vernomen dat het College veel belang hecht aan een zorgvuldige omgang met het Van Eesterenmuseum. Door nu te ijveren voor een competitie voor de Aireystrook, kunnen deze woorden in daden worden omgezet. Wij verwachten dat een dergelijke stap van u op steun van het stadsdeelbestuur en de stadsdeelraad kan rekenen. Duidelijk is namelijk dat het DB en de raad veel oog hebben voor het belang van het behoud van erfgoed en specifiek het Van Eesterenmuseum.

Indien ons idee goed uitgewerkt zal worden zal dit niet alleen positief zijn voor dit erfgoed, maar mogelijk ook stimulerend werken voor geheel Slotermeer en Nieuw-West, en wellicht landelijke positieve aandacht genereren, wat van grote waarde is voor het gebied. Graag benadrukken wij nog dat het maar één keer mogelijk is om het goed (of fout) te doen in dit kwetsbare beschermde stadsgezicht. Dit wederopbouwerfgoed verdient een kans.

Uiteraard lichten we ons voorstel graag nader toe en staan we ook klaar om een bijdrage te leveren aan de uitwerking en realisatie van het idee. Wij hopen dat het College zich op de korte termijn zal inzetten voor een competitie, of een ander idee dat kan bijdragen aan behoud van de aireywoningen, en zien uit naar uw reactie.

Hoogachtend,


Vereniging Promotie Westelijke Tuinsteden (ProWest)
t.a.v. Erik Swierstra, Tineke Rombout
Jan Tooropstraat 6
1062 BM Amsterdam
Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.

Erfgoedvereniging Heemschut, Commissie Amsterdam.                     
t.a.v. Norman Vervat
Vondellaan 6
1217 RX Hilversum
Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.
035-6244320

Cuypersgenootschap, Werkgroep Amsterdam.
t.a.v. Ludy Giebels en Alex Hendriksen
Pieter Pauwstraat 9
1017 ZJ Amsterdam
Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.