Brief aan College van Rijksadviseurs Afdrukken

 

College van Rijksadviseurs
T.a.v. Dhr. W. Eggenkamp
Postbus 20952 (ipc 420)
2500 EZ Den Haag

 

Amsterdam/Hilversum, 22 januari 2010

 

Geachte heer Eggenkamp,

 

In de Westelijke Tuinsteden van Amsterdam, één van de beste voorbeelden van twintigste-eeuwse stedenbouw, is al jaren een grote stadsvernieuwingsoperatie gaande. Als onderdeel van deze operatie worden duizenden woningen gesloopt en wordt een nog groter aantal nieuwe woningen gebouwd.

 

Sinds 2000 zijn er in de tuinsteden grote aantallen woonblokken gesloopt. Ook zijn er vele belangrijke en vaak beeldbepalende gebouwen gesneuveld. Dit betreft niet alleen stedenbouwkundig en architectonisch belangwekkende kerken en scholen, maar ook karakteristieke woonblokken van de hand van belangrijke architecten als Willem van Tijen en Jaap Bakema.

Een eigenlijk nog groter probleem is dat de nieuwbouw vaak weinig respect toont voor de tuinstadstructuur zoals deze ontworpen is door Cornelis van Eesteren. De Tuinsteden dreigen daardoor te veranderen in een rommelige woonwijk met veel minder groen, slecht gepositioneerde hoogbouw, en (te) veel gesloten bouwblokken.

Graag brengen wij enkele recente ontwikkelingen onder uw aandacht: Stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer wil in de nabije toekomst een deel van het zelf aangewezen beschermde stadsgezicht, het Van Eesterenmuseum, slopen en hier, onder druk van de woningcorporaties, deels grotere nieuwbouw realiseren. Stadsdeel Slotervaart wil beeldbepalende en overduidelijk rijksmonumentwaardige gebouwen/complexen als de Knijtijzerpanden aan de Jan Evertsenstraat (Herman Knijtijzer, 1955), het Abraham Staalmanplein (C. Keesman en A. Staal, 1956-1958) en het Calvijn Junior College aan de Schipluidenlaan (J.B. Ingwersen, 1967) in de nabije toekomst slopen. Ook heeft dit laatste stadsdeel een aantal belangrijke panden om strategische redenen niet aangewezen tot monument. Te verwachten valt dat ook deze panden in de toekomst tegen de vlakte zullen gaan.

Stadsdeel Osdorp treuzelt al lang, ondanks dat veel hier al verwoest is, met het aanwijzen van (slechts!) enkele monumenten, wat binnenkort mogelijk zal resulteren in o.a. de sloop van een monumentale garage.

Het belang van het erfgoed verliest kortom, zoals wij telkens weer ervaren, meestal van de (financiële) belangen van woningcorporaties en projectontwikkelaars.

 

In de door de rijksoverheid gepubliceerde 'Ontwerp Beleidsregel aanwijzing beschermde monumenten 2009' die 1 januari 2009 is ingegaan, zet de rijksoverheid in op het beschermen van beeldbepalende gebouwen en complexen in vernieuwingsgebieden. Het behoud hiervan draagt volgens de notitie bij aan een duurzame ontwikkeling van de vernieuwingswijken. Uiteraard onderschrijven wij de inhoud van deze beleidsregel. Regelmatig hebben wij met haar hulp ook de stadsdelen gewezen op het belang van het behoud van monumentaal erfgoed.

De genoemde Knijtijzerpanden en het Calvijn Junior College in stadsdeel Slotervaart zijn zeer goede voorbeelden van beeldbepalende gebouwen midden in vernieuwingsgebieden. Zo zijn de Knijtijzers het gezicht van de wijk Overtoomse Veld. Deze wijk is deels al gesloopt, maar bezit dankzij de Knijtijzerpanden nog steeds een eigen identiteit. Wanneer deze blokken worden vervangen door nieuwbouw zal deze identiteit verloren gaan. Behoud van het karakteristieke Calvijn Junior College kan een extra waarde betekenen voor de bij NS Station Lelylaan te realiseren nieuwbouwwijk.

 

Hoewel wij ons realiseren dat de genoemde problematiek in feite een lokale aangelegenheid is, zijn wij van mening dat de landelijke overheid niet passief mag toekijken. Dit vooral omdat deze problematiek op zeer veel plekken speelt. Denk alleen al aan de vele kerken uit de wederopbouwperiode die momenteel in vele steden en dorpen sluiten en waarvan de sloop vaak een gat slaat in een zorgvuldig gecomponeerde stedenbouwkundige structuur.

Het is volgens ons noodzakelijk dat de landelijke overheid deze problematiek nog meer en ook sneller op de kaart zet en een aanzet geeft voor een ander soort vernieuwing van naoorlogse woonwijken. Wij verzoeken het College van Rijksadviseurs daarom om deze problematiek hoog op zijn agenda te zetten. Zaak is in onze ogen dat het college discussie over dit onderwerp verder stimuleert en gemeenten, binnen de grenzen van haar mogelijkheden, attent maakt op het belang van een betere bescherming van zowel jonge bouwwerken als stedenbouwkundige structuren.

Ondergetekenden proberen dit op lokaal niveau uiteraard ook, maar staan nu nog vaak machteloos tegenover invloedrijke partijen als woningcorporaties. Bovendien is ons geluid vaak aan dovemansoren gericht omdat niet iedere stadsdeelbestuurder/wethouder doordrongen is van de waarde van wederopbouwerfgoed. Dat kan èn moet door de inzet van de rijksoverheid veranderen.

Wij hopen dat onze brief voor het College van Rijksadviseurs een belangrijke stimulans zal zijn om in de komende jaren met dit probleem aan de slag te gaan. Mocht actie van de kant van de rijksoverheid achterwege blijven, dan vrezen wij dat de bijzondere waarden van veel jonge woonwijken in het gedrang kunnen komen.

 

Wij wachten uw reactie af.

Hoogachtend,

Vereniging Promotie Westelijke Tuinsteden (ProWest)
t.a.v. Erik Swierstra, Tineke Rombout
Jan Tooropstraat 6
1062 BM Amsterdam
tel. 020 - 3882633 / 0641313517
Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.

Bond Heemschut, Commissie Amsterdam.
t.a.v. Norman Vervat
Vondellaan 6
1217 RX Hilversum
035 - 6244320
Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.

Cuypersgenootschap, Werkgroep Amsterdam.
t.a.v. Ludy Giebels
Pieter Pauwstraat 9
1017 ZJ Amsterdam
Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.

 

Laatst aangepast op maandag, 10 mei 2010 13:26