Wederopbouwerfgoed in Slotervaart Afdrukken

 

Aan de Stadsdeelraad Slotervaart
T.a.v. de raadsgriffier
Pieter Calandlaan 1
1065 KH Amsterdam

Aan het Dagelijks Bestuur van
Stadsdeel Slotervaart
T.a.v. mevr. I. Ketelaar
Pieter Calandlaan 1
1065 KH Amsterdam

Amsterdam / Hilversum, 20 december 2008

Onderwerp: Monumenten in Slotervaart

ProWest, Bond Heemschut en het Cuypersgenootschap zijn, zoals in onze brief van 23 november 2008 en de inspraak van 26 november 2008 aangegeven, verheugd dat in het stadsdeel Slotervaart het initiatief is genomen om een aantal bouwwerken te gaan beschermen d.m.v. het toekennen van een gemeentelijke monumentenstatus. Wij denken dat deze aanwijzing een eerste stap is naar een nieuw soort stedelijke vernieuwing, een die meer rekening houdt met waardevolle gebouwen en structuren.

Wij steunen de aanwijzing van deze gebouwen, doch beschouwen dit ook als een eerste begin. Er is namelijk nog meer behoudenswaardig erfgoed in Slotervaart aanwezig. Wij zijn van mening dat een aantal door Urban Fabric geselecteerde gebouwen ten onrechte nog niet op de lijst van te beschermen bouwwerken staat. Om het bijzondere verleden van Slotervaart ook voor de toekomst te behouden is er dus nog meer werk nodig.

Wij hopen u te overtuigen van de noodzaak van een uitbreiding van de monumentenlijst. De uitbreiding van deze lijst is volgens ons namelijk niet alleen noodzakelijk omdat bepaalde gebouwen vanwege hun architectuur- en/of cultuurhistorische waarde bescherming verdienen, maar ook omdat de stedelijke vernieuwing is gebaat bij beeldbepalende gebouwen en elementen uit het verleden.


Zoals de minister van OC & W, dhr. Ronald Plasterk, aangeeft in zijn onlangs uitgebrachte 'Ontwerp voor de Beleidsregel aanwijzing beschermde monumenten 2009', wordt er vanaf 1 januari 2009 door de landelijke overheid ingezet op het aanwijzen van monumenten in herstructureringswijken. De minister heeft vooral aandacht voor gebouwen in 'Vogelaarwijken' die door hun cultuurhistorische- en/ of stedebouwkundige waarde een belangrijke bijdrage leveren aan de identiteit van een bepaalde wijk. Het behoud van dergelijke gebouwen draagt volgens de notitie bij aan een duurzame ontwikkeling van de wijk. Wij zijn van mening dat een aantal van de gebouwen die afgevallen zijn in de huidige selectie, in Slotervaart een dergelijke functie vervullen.


Wij willen u aanbevelen op het voorstel van de minister vooruit te lopen en zo te laten zien dat stedelijke vernieuwing en monumentenzorg heel goed samengaan.

Wij hopen dat dit gesprek een eerste stap is naar samenwerking tussen het stadsdeel en onze organisaties.

Met vriendelijke groeten,


Erik Swierstra / Tineke Rombout, Vereniging Promotie Westelijke Tuinsteden (ProWest).

Norman Vervat, Commissie Amsterdam van de Bond Heemschut.

Ludy Giebels, Cuypersgenootschap, Werkgroep Amsterdam.




Vereniging Promotie Westelijke Tuinsteden (ProWest)
t.a.v. Erik Swierstra, Tineke Rombout
Jan Tooropstraat 6
1062 BM Amsterdam
tel. 020 - 3460670 / 0641313517
Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.

Bond Heemschut, Commissie Amsterdam.
t.a.v. Norman Vervat
Vondellaan 6
1217 RX Hilversum
035 - 6244320
Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.

Cuypersgenootschap, Werkgroep Amsterdam.
t.a.v. Ludy Giebels
Pieter Pauwstraat 9
1017 ZJ Amsterdam
Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.

Zie ook: Bond Heemschut en Cuypersgenootschap

 

Het DB heeft besloten om de volgende naoorlogse gebouwen in Slotervaart aan te wijzen:

Sloterhof, Woningcomplex Calandlaan, Blue Banddorp, Vliegbasis De Huygens, TEC Amsterdam, De Ark, Verrijzeniskerk, Calvariekerk, IBM kantoor, Confectiefabriek, Telefooncentrale, Viaduct Lelylaan / Huizingalaan en de Slotervaart met twee bruggen.

Wij steunen de aanwijzing van twaalf van de dertien gebouwen. Wij hebben echter twijfels bij de aanwijzing van Vliegbasis De Huygens. Het huidige deel dat wordt aangewezen is namelijk maar een klein deel van het ooit zeer waardevolle complex. De rest van dit gebouw is enkele jaren geleden gesloopt. Het resterende deel is weliswaar zeer karakteristiek, maar niet meer monumentwaardig. Wij willen dus voorstellen om dit complex van de lijst te schrappen. Aanwijzing zou hier een onterechte 'beloning' voor één van de meest betreurenswaardige sloopgevallen in de Westelijke Tuinsteden zijn.


De volgende gebouwen / complexen staan eveneens in de pre-selectie van Urban Fabric, en zijn helaas door u afgewezen.

Dit betreft gebouwen / complexen die zich bevinden in een herstructureringswijk en zouden volgens de 'Ontwerp Beleidsregel aanwijzing beschermde monumenten 2009 van minister Plasterk' juist in aanmerking komen voor behoud als identiteitsbepalende waarde in deze wijk.

De 'Knijtijzers', Jan Evertsenstraat / Jan Voermanstraat

Dit complex is van grote architectuurhistorische en stedebouwkundige waarde en van nationaal belang. Het staat dan ook op de lijst van Top 100 van naoorlogs erfgoed in Amsterdam. Sloop van dit complex zouden wij zeer betreuren. Wij hopen dat het complex door plaatsing op de monumentenlijst voor de toekomst behouden zal blijven.

Een sloopbesluit was in 2010 reeds genomen.

P.S. Op 13 december 2012 heeft Stadsdeel Nieuw-West de Knijtijzerpanden alsnog op de Gemeentelijke Monumentenlijst geplaatst.

Woningcomplex Staalmanplein

Dit complex is volgens Urban Fabric van nationaal belang. Dat lijkt ons een heel helder advies. Het stadsdeel zet gelukkig in op behoud van het complex. Vraag is echter of dat gaat lukken. Is het stadsdeel in staat om een vuist te maken tegen de markt? Het is in onze ogen beter om dit complex op voorhand aan te wijzen. Een monumentenstatus maakt voor alle partijen duidelijk wat de waarde is van het complex en wat de beperkingen en kansen zijn bij stedelijke vernieuwing.

Calvijn Junior College, Schipluidenlaan (Pascal Lyceum)

Zoals Urban Fabric stelt is dit complex van nationaal belang. De school behoort tot de beste werken van de architect Ingwersen en bepaalde onderdelen, zoals de aula en de vrijstaande gymzaal, hebben een unieke vormgeving. Dit complex verdient vanwege zijn waarde een monumentenstatus en een tweede leven. Wij kunnen niet geloven dat dit gebouw geen toekomst meer heeft. Als het echt niet meer geschikt is als schoolgebouw, dan kan het toch bijv. een bedrijfsverzamelgebouw worden? Wellicht kan de school dan ergens anders worden gebouwd? Het stadsdeel kan beter kiezen voor de monumentale waarden van dit complex en deze waarden zien als een kans en verrijking, en niet als een last, bij de stedelijke vernieuwing.

Nova College, Mondriaanstraat (Cartesius Lyceum)

Wij zijn van mening dat ook het Nova College een plek moet krijgen op de gemeentelijke monumentenlijst. Volgens Urban Fabric is de school zeer goed behouden. Het gebouw is daardoor een zeer goed voorbeeld van een naoorlogse (Amsterdamse) middelbare school. Het gebouw is door de Dienst der Publieke Werken zeer zorgvuldig vormgegeven en voorzien van bijzondere mozaïeken bij de ingang. Op dit moment heeft het gebouw door de felle kleuren op de voorgevel en het achterstallig onderhoud een wat aftandse uitstraling. Dat is echter eenvoudig te verhelpen. Na een grondige renovatie / restauratie kan dit gebouw één van de mooiste wederopbouwscholen van Amsterdam-West worden. Gezien alle stadsvernieuwing rond de school denken wij dat het behoud van dit gebouw bovendien van zeer groot belang is voor de wijk.

Herdenkingskerk, Postjesweg

Volgens Urban Fabric bezit de kerk een grote architectuurhistorische en stedebouwkundige waarde. Bovendien is het gebouw vrijwel puntgaaf. Dat is uniek. Door de kerk nu op de monumentenlijst te plaatsen scheppen we duidelijkheid voor de toekomst. Een monumentenstatus geeft het stadsdeel de kans om rustig na te denken over herbestemming.

Autoverhuurbedrijf KAV, Johan Huizingalaan

Zoals in het rapport van Urban Fabric staat, is dit gebouw een zeldzaam voorbeeld van een benzinestation met garage uit de jaren zestig. Pompstations uit deze periode zijn zeldzaam, een complex als dit, dus een combinatie van pompstation met garage, is dat iets minder, maar de exemplaren die er nog zijn verdwijnen in rap tempo. Het is waarschijnlijk het enige in zijn soort in Amsterdam en bovendien nog vrijwel puntgaaf. Onder alle moderne reclameborden en kunststofplaten zit nog een groot deel van de originele detaillering. Dat is zeldzaam. Wij hopen dat dit complex spoedig een plek krijgt op de gemeentelijke monumentenlijst.


De volgende drie gebouwen / complexen zijn wel beschreven in het rapport van Urban Fabric maar zijn niet voorgeselecteerd en/of aangewezen:

Woningcomplex, Henri Dunantstraat

Volgens Urban Fabric is dit complex niet monumentwaardig. Ze stellen echter ook dat het complex wel een grote stedebouwkundige waarde heeft. Wij hopen dan ook dat het stadsdeel bij toekomstige stedelijke vernieuwing rekening houdt met deze waarden.

Flats voor alleenstaanden, Poeldijkstraat

Wij verbazen ons over het feit dat dit complex wel in de top 100 van Herrema staat, maar uiteindelijk niet wordt voorgeselecteerd door Urban Fabric. Hoe kan dit? Wij onderschrijven weliswaar de conclusie van Urban Fabric dat de gebouwen door de sloop van een aantal omliggende gebouwen hun context kwijt zijn, maar zijn ook van mening dat het advies van BMA niet zomaar kan worden genegeerd. Wij menen dat een externe deskundige deze flats nogmaals moet bestuderen. Op basis van dit advies kan het stadsdeel dan een besluit nemen.

Pius X-Lyceum, Jacob Geelstraat

Dit complex staat ook in de top 100 en is uiteindelijk ook niet voorgeselecteerd door Urban Fabric. Ook dit gebouw heeft door de sloop van de naastgelegen Pius-X kerk aan belang ingeboet maar op zichzelf nog steeds van waarde. Gezien de waarde van dit gebouw als los object en het belang van het werk van de architecten Evers en Sarlemijn zijn we hier echter voor een second opinion.

Louis Bouwmeesterschool, Louis Bouwmeesterstraat

Wij delen de mening van Urban Fabric dat de school een groot stedebouwkundig belang heeft. Het is dus wenselijk om dit gebouw voor de toekomst te behouden. Wij hopen dus dat het stadsdeel zich in de toekomst, wanneer dat nodig is, zal inzetten op een zorgvuldige omgang met dit gebouw.


Onderstaand complex staat niet op de lijst van Urban Fabric en ook niet in de top 100 van Herrema.

Portieketagewoningen met bedrijfjes (voorheen winkels, bibliotheek en verenigingslokaal), Johan Jongkindstraat (tussen Derkinderenstraat en Station Lelylaan)

Deze blokjes zijn net als de aan de andere zijde van het spoor gelegen Sloterhof gebouwd met het aireysysteem. Zij stammen uit de jaren 1959-1960 en zijn ontworpen door H. Klarenbeek, een assistent van de ontwerper van de Sloterhof, J.F. Berghoef. De vormgeving van de woonblokjes is minder interessant dan bij de Sloterhof, de waarde van het ensemble is echter groot. Zij zijn redelijk gaaf behouden, daarnaast staan er enkele goed behouden lagere gebouwen langs de Johan Jongkindstraat. Dit complex, met als hoogtepunt het bijzondere mozaïek bij de kruising van de Jan Tooropstraat en de Johan Jongkindstraat, is volgens ons zeer waardevol. Het maakt heel goed zichtbaar hoe de naoorlogse stad in elkaar zit en is ook te beschouwen als een eenheid met de Sloterhof. De blokjes zijn in goede staat en plaatsing op de monumentenlijst biedt de kans om dit bijzonder gaaf bewaarde en mooi opgeknapte stukje Slotervaart voor de toekomst te behouden. Wij hopen dat het stadsdeel snel meer onderzoek naar de waarde van dit complex laat doen door BMA en/of Urban Fabric.

 

Laatst aangepast op vrijdag, 21 juni 2013 19:30