Erfgoed van de Week - 28 juli 2016

Deze week in Erfgoed van de Week aandacht voor de Sloterhof. Dit gebouwencomplex van architect J.F. Berghoef in Nieuw-West is onlangs rijksmonument geworden.

Amsterdam is een rijksmonument rijker. De meeste mensen denken bij het horen van de term monument in combinatie met Amsterdam aan de binnenstad en aan een oud, statig pand. Maar in dit geval gaat het over een gebouwencomplex in Nieuw-West, de in 1960 opgeleverde Sloterhof.

Sloterhoftoren in aanbouw; 1959.

Algemeen Uitbreidingsplan
Eind 19de eeuw was er door het toegenomen aantal inwoners een grote vraag naar woningbouw in Amsterdam ontstaan. In 1934 kwam het stedenbouwkundig plan van Cornelis van Eesteren, het Algemeen Uitbreidingsplan (AUP), tot stand om aan deze vraag te voldoen. Na de Tweede Wereldoorlog, vanaf 1951, verrezen de eerste wijken die in dit plan waren uitgezet. Het AUP werd uitgewerkt naar inrichtingsplannen op wijkniveau. Hierbij waren groen en water de belangrijkste structuurgevende elementen. Doordat de bouwblokken an sich niet bovenaan het lijstje stonden en ze doorgaans sober ontworpen werden, vinden we in Nieuw-West vooral bijzondere ensembles terug. De Sloterhof is hier één van. Opvallend is dat de architect J.F. Berghoef, die voornamelijk werkte met traditionele bouwmaterialen, voor dit complex gebruik maakte van moderne technieken en bijbehorende industriële materialen. Hij werd later zelfs door Cornelis van Eesteren geprezen als één van de besten.

Sloterhof
De Sloterhof is een complex aan de Comeniusstraat dat bestaat uit verschillende onderdelen. Dit zijn dertien portiekflatgebouwen, drie maisonnette-flatgebouwen, een torenflat, atelierwoningen, winkels, garageboxen, twee voormalige tankstations, groenaanleg tussen de flats en een waterpartij. De drie eruit springende flatgebouwen zijn zeven lagen hoog en overbruggen op zogenaamde piloti (pootjes) het water van de siergracht richting de Cornelis Lelylaan. Al met al een bijzonder complex, zowel op niveau van het gebouw als de omgeving. En de Sloterhof is de eerste hoogbouw waarbij het zogenaamde Airey-systeem is toegepast. De gevels van de verschillende woonblokken zijn allemaal opgebouwd uit de typerende Airey-blokken, ontwikkeld na de oorlog voor (snelle) prefab-bouw. Dit is duidelijk herkenbaar in bijvoorbeeld de hoge woontoren aan de Hemsterhuisstraat. De 'vulling' van donkergrijs betonnen prefab blokken contrasteert met het witte frame.

Door alle schalen heen
Van de kunstwerken bij de entrees tot hoe het geheel past in het stedenbouwkundig plan: de Sloterhof is ontworpen voor en op verschillende schaalniveaus. Het wordt dan ook benoemd als ‘integraal ensemble’. Het complex is een herkenbaar element langs de Cornelis Lelylaan en biedt tegelijkertijd intieme gezamenlijke groenvoorzieningen aan de bewoners. Ook dit is een argument geweest voor de aanwijzing tot rijksmonument: “de kwalitatief hoogwaardige uitwerking van het stedelijk niveau tot het gebouwniveau maakt Sloterhof van nationaal belang voor architectuur en stedenbouw.” Het loont dus zeker de moeite het historische centrum uit te fietsen richting Nieuw-West. Een fietstochtje van zo’n 20 minuten brengt u naar deze nieuwe rijksmonumentale aanwinst.

Erfgoed van de Week
In de rubriek Erfgoed van de Week staat elke week een bijzondere archeologische vondst, vindplaats, voorwerp, monumentaal gebouw of historische plek in de stad centraal. Via de website amsterdam.nl/erfgoed en twitter @erfgoed020 delen de erfgoedexperts van Monumenten en Archeologie het erfgoed van de stad met Amsterdammers én overige geïnteresseerden.

Van: www.amsterdam.nl/kunst-cultuur/monumenten/erfgoed-week/erfgoed-week-nieuw/