In memoriam ir. Hein de Haan, architect en stedebouwkundige Afdrukken

 

* 13 mei 1943 – † 4 augustus 2015

Hein de Haan is niet meer onder ons. Op 4 augustus 2015 sterft hij totaal onverwacht. Hein is vermoedelijk een van de meest dynamische en geëngageerde architecten die Amsterdam ooit gekend heeft. Hij weet theorie en praktijk uitstekend met elkaar te verenigen. Hein laat zich op drie manieren gelden; enerzijds doceert hij stedebouw en architectuur aan de TU Delft (faculteit Bouwkunde). Anderzijds is hij een vernieuwende architect. In de derde plaats gedraagt hij zich als bewonersondersteuner en geduchte actievoerder. Na zijn pensionering als docent gaat hij gewoon hiermee verder. In de jaren '80 is Hein actief betrokken bij de stadsvernieuwing in de Dapperbuurt. Sindsdien spant hij zich als architect in om kraakpanden en andere leegstaande gebouwen die op de slooplijst staan op te knappen waarna ze een nieuwe toekomst kunnen krijgen.

"Nieuw-West moet haar eigen karakter behouden"
In Nieuw-West verzet Hein de Haan zich fel tegen massale sloop van sociale huurwoningen; hij staat voor duurzame renovatie. De stedelijke vernieuwing moet volgens hem een kleinschalig proces zijn waarin de bewoners centraal staan. Samen met actieve inwoners uit de Westelijke Tuinsteden richt hij in 2004 de Vereniging Promotie Westelijke Tuinsteden (ProWest) op. Deze onderhoudt banden met Amsterdams Steunpunt Wonen, Eigenwijks, woningcorporaties en diverse bewonersgroepen. De vereniging ijvert voor een humanere aanpak van de herstructureringsoperatie, behoud van het eigen karakter van Nieuw-West, maximaal hergebruik van bestaande panden, bescherming van het cultureel erfgoed en handhaving van het groene karakter van Nieuw-West.

'Bouwen voor de buurt'
Namens ProWest maakt Hein de Haan de politiek en de corporaties in gedegen inspraakreacties duidelijk wat er met in de stedelijke vernieuwing in de Westelijke Tuinsteden – het grootste herstructureringsproject in West-Europa – allemaal misgaat. Zo laat het democratische karakter bijvoorbeeld veel te wensen over. De inhoud van diens betoog blijft niet onopgemerkt. Op verzoek van Eigenwijks brengen delegaties van de Rijksoverheid en de woningcorporaties in 2012 een bezoek aan het NOVA-college in Slotermeer om daar een convenant te tekenen waarin het oude ideaal ‘Bouwen voor de buurt’ voor de stadsvernieuwing uit de jaren ‘80 nieuw leven wordt ingeblazen. Belangrijke uitgangspunten zijn dat er overheden en corporaties beter moeten luisteren naar de bewoners en dat de eindverantwoordelijkheid voor de herstructureringsoperatie behoort te liggen bij gekozen politici. Een democratisch ideaal waarvoor Hein voortdurend strijd voert.

Herstructurering: van sloop/nieuwbouw naar renovatie
In 2012 besluit minister Blok om gemeenten geen subsidie meer toe te kennen aan grootschalige sloop- en nieuwbouwprojecten. Voortaan moeten de Rijkssubsidies besteed worden aan duurzame renovatie van sociale huurwoningen. Het is een aanpak waar Hein de Haan zich jarenlang voor heeft ingezet. Maar voor ambitieuze wethouders en corporatiedirecteuren is die plotselinge beleidswijziging van Den Haag een forse streep door de rekening; hun plannen zijn achterhaald. Op het eerste gezicht lijkt de nieuwe koers van de regering een steun in de rug voor ProWest. Maar schijn bedriegt: de minister heeft namelijk geen boodschap aan behoud van de sociale huursector. Hij verplicht woningcorporaties om de huurprijzen van sociale huurwoningen extra te verhogen en de inkomsten aan het Rijk af te staan (‘Verhuurderheffing’). Daarnaast worden corporaties door Den Haag aangemoedigd om een groot deel van hun sociale voorraad te verkopen. De Europese Commissie doet er nog eens een schepje bovenop door in 2009 met minister Eberhard van der Laan een – te lage – inkomensnorm af te spreken waardoor woningzoekenden uit de lagere middenklasse niet meer in aanmerking kunnen komen voor een sociale huurwoning. Met als gevolg dat vooral in de grote steden de woningnood sterk toeneemt. En daar verzet Hein zich vanzelfsprekend ook weer fel tegen...

Aandacht voor erfgoed Nieuw-West
ProWest verlangt van de overheid en de corporaties dat het naoorlogse erfgoed meer aandacht krijgt en dat het gedachtegoed van Cornelis van Eesteren - de maker van het Algemeen Uitbreidingsplan (1934) dat ten grondslag ligt aan de bouw van Nieuw-West gerespecteerd wordt. ProWest werkt hierbij samen met de Erfgoedvereniging Heemschut en het Cuypersgenootschap. In 2010 wordt het Van Eesterenmuseum geopend. Kleinschalige renovatie Hein de Haan is voorstander van een eigentijdse invulling van het AUP. Hij gaat uit van renovatie als kleinschalig proces waarbij buurtvoorzieningen (scholen, winkels, welzijnsvoorzieningen, openbaar vervoer) intact kunnen blijven. Zijn ideaal is een typisch Amsterdamse menging van wonen, werken en recreëren, liefst zoveel mogelijk in de bestaande bebouwing van Nieuw-West. Zelf geeft hij het goede voorbeeld door in zijn woningcomplex 'de Vrijburcht' in IJburg waarin hij woont ook andere functies (een parkeergarage, een kinderdagverblijf, een café-restaurant en een theatertje) onder te brengen.

Spraakmakende projecten
In Slotermeer en Slotervaart verbouwt Hein de Haan scholen tot broedplaatsen voor jonge kunstenaars. Hierdoor kunnen bestaande buurten een levendiger karakter krijgen. Diens initiatief slaat dermate aan dat Nieuw-West momenteel de meeste broedplaatsen in heel Amsterdam kent. Van het ACTA-gebouw aan de Johan Huizingalaan, waar eerst tandheelkunde werd gedoceerd, maakt Hein een bijzondere studentenflat met 'kluswoningen' en ateliers voor kunstenaars. De ‘Verfdoos’-complexen, twee kleurrijke blokken sociale huurwoningen aan de Slotermeerlaan en de Lodewijk van Deijsselstraat, veranderen van portiekflats in galerijflats; aan de achterzijde zijn liften bijgeplaatst zodat de woningen comfortabeler worden.

De wetenschap dichtbij huis
Hein de Haan houdt de contacten met de universiteit aan en blijft actief. In 2012 verschijnt er een notitie van ProWest over de kansen om sociale huurwoningen in NieuwWest duurzaam te renoveren. In 2007 en 2013 organiseert ProWest twee studiedagen over dit onderwerp. Bij het tweede symposium doet de Vrije Universiteit ook mee. Een derde symposium (2016) is in de maak over ecologische verbindingszones in Nieuw-West. Dit project spitst zich toe op de verbetering van de stedebouwkundige kwaliteit van de omgeving van station Lelylaan en de Noordelijke Oeverlanden van het Nieuwe Meer door van diverse lapjes grond één fraai geheel te maken. De onderzoeksopzet is inmiddels doorgesproken, er is een schouw gedaan in beide gebieden en er zijn digitale foto’s gemaakt. Er moesten alleen nog concrete afspraken worden gemaakt met de TU Delft. Het plotselinge overlijden van Hein is echter een forse streep door de rekening...

Hein werd 72 jaar. Velen zullen zijn kritische en verfrissende inbreng missen. Hij is een monument waardig.

mr. drs. R.N.A. Bakker, 12 augustus 2015.

Meer informatie over de inbreng van Hein de Haan in ProWest:
* Lees het verslag '10 jaar ProWest 2004 – 2014'

Uit: de Westerpost van 19 augustus 2015.

 

 

 

 

Laatst aangepast op zaterdag, 22 augustus 2015 22:52