Woningcorporatie De Alliantie

T.a.v. Rob Hoogeveen en Egbert Dekker

James Wattstraat 100

Postbus 95202

1090 HE Amsterdam

Amsterdam/Hilversum, 23 juni 2010

Betreft: aanvulling alternatief voorstel Staalmanpleinbuurt

Beste heren Hoogeveen en Dekker,

Naar aanleiding van het overleg in het najaar van 2009 over het hergebruik van het Staalmanplein en als aanvulling op onze brief van 10 oktober 2009 doen wij u het onderstaande schrijven over het oplossen van de parkeerproblematiek toekomen.

Uiteraard zijn wij bereid om onze voorstellen mondeling verder toe te lichten.

Wij hopen dat zowel de Alliantie als het stadsdeel onze visie delen en op basis van de twee documenten gaan kijken naar een alternatieve toekomst voor het plein en haar omgeving.

Hoogachtend,

Tineke Rombout en Hein de Haan, ProWest

Norman Vervat, Erfgoedvereniging Heemschut, Commissie Amsterdam

Ludy Giebels, Stichting Cuypersgenootschap, Werkgroep Amsterdam

Aanvulling op de NOTITIE STAALMANPLEIN, Amsterdam van 10 juni 2010

Tijdens het genoemde overleg bleek dat behoud van het Staalmanpleincomplex niet alleen afhankelijk is van een succesvolle herbestemming, maar feitelijk vooral staat of valt met het oplossen van de parkeerproblematiek in de wijk.

Wens van woningcorporatie en stadsdeel is namelijk om een groot deel van het parkeren in de vernieuwde Staalmanpleinbuurt ondergronds te realiseren. Dit om auto’s uit het straatbeeld te weren en zo de ruimtelijke kwaliteiten in de wijk te verbeteren.

De realisatie van een parkeergarage onder het nieuwe torengebouw op de plek van het huidige Staalmanplein is één van de hoofdelementen in dit plan. In deze parkeergarage moet plek komen voor 180 auto’s.

Behoud van het huidige Staalmanplein betekent dat men deze parkeergarage niet kan realiseren. Hiervoor dient een oplossing gevonden te worden.

Onze organisaties zijn net als de corporatie en het stadsdeel grote voorstanders van het ondergronds parkeren, mits dit uiteraard geen onherstelbare schade aan het stadsbeeld of erfgoed aanricht. In ons alternatieve plan doen wij ook een voorstel voor een nieuwe parkeergarage, elders in het gebied. Daarnaast is ons voorstel om d.m.v. een herinrichting van de bestaande bovengrondse parkeervlakken meer ruimte in het gebied te creëren voor auto’s. Dit uiteraard in combinatie met een verbetering van de uitstraling van de parkeervakken.

Totaal betekent ons voorstel wellicht dat er iets minder auto’s onder de grond kunnen, maar door het behoud van het Staalmanplein en een betere inrichting van de bovengrondse parkeervlakken zal voor de buurt toch de gewenste verbetering van de ruimtelijke kwaliteit ontstaan.

Parkeergarage

De meest logische plek voor een nieuwe parkeergarage is volgens ons direct achter het huidige Staalmanplein gelegen, onder het nieuw aan te leggen park, grenzend aan de Emilie Knappertstraat. Deze plek geeft namelijk net als de geplande garage onder het plein de mogelijkheid om de bovengrondse parkeerdruk in dit deel van de wijk weg te nemen. Ook is het aanleggen van de parkeergarage op deze plek waarschijnlijk goedkoper dan elders omdat de grond hier, door de sloop van het kerkgebouwtje en het woonblok, toch al open moet.

Onder dit deel van het park is gezien de omvang van het park zeker plek voor een éénlaagse garage van 54 x 32 m, die ruimte kan bieden aan 80 auto’s. Overwogen kan ook worden om een extra parkeerverdieping aan te leggen. Dat betekent dat het mogelijk moet zijn om hier ongeveer 160 auto’s te parkeren.

Financiering van de garage kan in onze ogen mede komen uit een nieuw te realiseren woonblokje, bovenop de garage. De garage vormt de fundering van dit blokje. Dit blokje wordt bij voorkeur zo dicht mogelijk bij de Emilie Knappertstraat gerealiseerd (met wel wat groen aan de kant van de straatzijde). De woningen in dit blok kunnen zeer aantrekkelijk zijn door het feit dat het blokje met de voeten in feite in het park komt te staan. Daardoor vormt het blok, van 4 of 5 lagen, ook een logische invulling van de tuinstadstructuur. Ook kan dit blok het verlies aan woningen, door het niet bouwen van de toren op het plein, compenseren. Tevens kunnen deze woningen, door de extra ogen op het park, veel betekenen voor de veiligheid in het park.

Mocht het plan op deze manier niet betaalbaar zijn, dan kan overwogen worden om de garage niet volledig verdiept te maken, van het blok een wat grotere haak te maken, of te kiezen voor een extra laag op de strook (of een combinatie van deze voorstellen). Het woonblok kan bij een halfverdiepte garage op het dak (in feite een terp) gerealiseerd worden. Vanuit het park kan dit een aantrekkelijk beeld opleveren. Het hoogteverschil zal vanaf de straat vermoedelijk minder aantrekkelijk zijn. Dat betekent dat langs de straat een hogere verdiepingshoogte, bijvoorbeeld voor werkruimten en voorzieningen, moet worden gerealiseerd om dit hoogteverschil te overbruggen.

Nadeel van het voorstel is vooral dat het ten koste gaat van een deel van het aan te leggen park. Aangezien het Staalmanplein door de monumentale platanen veel groene kwaliteiten bezit, die bij sloop uiteraard verdwijnen, zijn wij echter van mening dat dit het verlies van een stuk park ruim compenseert. Daarnaast kan een zorgvuldige inpassing van de garage en het te bouwen appartementengebouw de schade aan het park beperken. Mogelijk kan een blokje aan de rand van het park de beeldkwaliteit zelfs versterken. Te denken valt ook aan een gebouw met groene gevels en/of daktuinen.

Bij ernstige bezwaren tegen een extra blokje woningen kunnen ook andere oplossingen worden onderzocht. Bijvoorbeeld de volledige garage onder het park, maar dan zonder gebouw op het dak. In moderne parken wordt vaak gewerkt met verharde gedeelten, onder andere om sport en spel in het park mogelijk te maken. De verharde delen kunnen in het hier aan te leggen park kunnen zo worden gekozen dat er een garage van 54x64m onder past. Daar passen 160 auto’s in.

Probleem bij dit voorstel zonder woonblokje is wel dat op dit moment een zicht op een directe financiering ontbreekt.

Wij denken voor financiering wel aan een aantal opties, die we na een keuze gemaakt te hebben, wellicht samen met de Alliantie verder kunnen uitwerken. Misschien is een combinatie van voorstellen ook mogelijk. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om de realisatie van de garage te betalen door een deel van de woningen aan het Staalmanplein (of elders in het plangebied) te verkopen. Ook is het wellicht een idee om een aantal extra woningen in de buurt te realiseren door een te renoveren flat bij renovatie met één of twee lagen op te toppen. Dat levert geld op, maar meer bewoners betekent uiteraard ook meer auto’s. Een andere optie is, in navolging van steden als Barcelona, de realisatie van een kleine voorziening in het park als horeca, een hamam, of bibliotheek. Dit kan bijdragen aan de levendigheid van de buurt (dus ook aan het succes van herbestemming van het plein) en door de parkerende bezoekers helpen de exploitatie rond te krijgen.

Hopelijk biedt op de lange termijn volledig parkeerbeheer ook kansen, beleidsmatig komt er dan de mogelijkheid om parkeren op straat duur te maken en het stallen in de garage goedkoop.

Bovengronds parkeren

Een analyse van de huidige situatie leert ons dat er in delen van de Staalmanpleinbuurt weinig efficiënt met de mogelijkheden tot bovengronds parkeren wordt omgegaan.

In een deel van de Wilhelmina Druckerstraat bestaat momenteel de mogelijkheid om aan beide zijden van de weg te langsparkeren. Dit is een weinig efficiënte manier van parkeren, ze vreet ruimte. Beide zijden van de straat zijn momenteel dus ook nodig om een bescheiden aantal auto’s te parkeren. Ons voorstel is daarom om het openbaar parkeren in de toekomst aan één zijde van de straat te handhaven, maar dit om te zetten in dwarsparkeren. Zo zijn veel extra plaatsen te realiseren.

Tussen de Emilie Knappertstraat en de Johan Huizingalaan worden deze parkeerplekken bij voorkeur gerealiseerd aan de zijde van het Staalmanpleincomplex. Dit zal ten koste gaan van een stuk van de zeer royale stoep, maar dit is in onze ogen geen bezwaar. De stoep ligt immers in de schaduw, en is daardoor weinig aantrekkelijk als verblijfsruimte. Bij een goede vormgeving kan de versmalling van de stoep zelfs een grote verbetering zijn.

Het stuk Wilhelmina Druckerstraat tussen de Emilie Knappertstraat en de Otto Heldringstraat is lastiger. Hier is een realisatie aan dezelfde kant (wat in feite handhaving van de huidige plaatsen betekent), d.w.z. tegen het toekomstige park aan, weinig aantrekkelijk. Hier kan dus gekozen worden voor de andere zijde van de straat (of voor een goede vormgeving van de overgang tussen parkeerplaatsen en park).

Voordeel van eerst parkeren aan de ene zijde en vervolgens aan de andere zijde is dat de gebruikers van de straat geen lange autowand ervaren.

In de Emilie Knappertstraat, waar nu al de mogelijkheid tot dwarsparkeren bestaat, is met behoud (en versterking) van de huidige kwaliteiten (de bomen) ook ruimte in te passen voor circa 10 extra auto’s.

Mogelijk zijn ook in de andere zijstraten in de wijk, met behoud en waar nodig mogelijk versterking van de ruimtelijke kwaliteiten, extra plekken te vinden.

Voorwaarde voor bovengronds parkeren is uiteraard een aantrekkelijke vormgeving. Wij menen dat een goed voorbeeld voor een mogelijke inrichting van de Wilhelmina Druckerstraat reeds te vinden is in de Emilie Knapperstraat, tussen de Johanna Reynvaanstraat en de Druckerstraat. In dit stukje worden de parkeervakken gecombineerd met bomen tussen de auto’s. Deze bomen onderbreken de rij auto’s en geven zo de straat, ondanks deze auto’s, een prettige uitstraling. Uiteraard is de Knapperstraat nu niet fraai door het feit dat de bomenrij niet afgemaakt is en het slechte materiaalgebruik; het principe van combineren van parkeren met bomen – de parkeerboulevard – is echter een goede oplossing.

De handhaving en versterking van de Wilhelmina Druckerstraat als parkeerstraat betekent in onze ogen wel dat de andere toekomstige hoofdverbinding in de buurt (tussen ziekenhuis, plein en metro), de Johanna Reynvaanstraat, autovrij moet worden. Mede daarom hebben wij in ons eerdere document een voorstel voor een rode loper gedaan. Bij deze herhalen wij het pleidooi voor deze loper.

Gebruikers van het gebied gaan in onze visie via een ‘rode loper’ (gezien vanaf de ziekenhuizen) tussen de twee ziekenhuizen, langs de tramhalte, over het plein en de Johanna Reynvaanstraat, langs de moskee naar de voorzieningen langs de Paradestrook. Deze loper koppelt verder door naar de metrohaltes.

De ´rode loper´(fiets- en voetgangersgebied) zou een openbare ruimte moeten worden van hoogwaardige kwaliteit, die zich duidelijk onderscheidt van de overige straten. Juist het Staalmanplein is door de ruimtelijke werking, de goede bezonning en de fraaie Mediterrane platanen (bomentaal) een open en uitnodigende toegang tot zowel de rode loper alsmede tot het achterliggende nieuwe park.

Tot slot

Zoals aangegeven zal de realisatie van de bovenstaande visie mogelijk tot gevolg hebben dat er wat meer auto’s in het straatbeeld zichtbaar blijven. De eventuele (kleine) toename aan auto’s wordt echter ruimschoots gecompenseerd door het behoud van de kwaliteiten van het Staalmanplein en een betere inrichting van de openbare (parkeer)ruimte.

Aan de financiering van de garage zitten duidelijk nog haken en ogen. Wij geloven echter dat door een gezamenlijke inspanning (dus ook met het stadsdeel) de problemen oplosbaar zijn en behoud van het Staalmanplein mogelijk wordt.